Với 22 bài Tản mạn (kể cả bài của Nguyễn Lương Vỵ viết về thơ Võ Chân Cửu ), có lẽ đây được xem như những trích đoạn Hồi ký cho nhiều dòng thơ xuất hiện trước ‘ 75 ở Miền Nam.
Chắc nhà thơ Võ Chân Cửu không muốn vậy. Nhưng với tôi : - theo dõi suốt loạt bài, tôi vẫn thấy ngồn ngộn sự kiện sinh hoạt văn chương vùng đất phía Nam thời chia cắt. Trong đó, bao gồm những chuyện tâm tình, tâm thế, cá tính. Và cả chuyện “ bếp núc “ của mỗi nhà thơ. Chưa nhất thiết phải chi li phân loại từng khuynh hướng, từng thời kỳ, từng địa phương. . ., chúng ta vẫn có thể thấy trong tập Tản Mạn nầy đủ các trào lưu, các trường phái . . . trong nền thi ca Miền Nam trước đây !
Đôi chân xê dịch, trái tim hết lòng vì bè bạn và nguồn tư liệu phong phú đã kết nối Võ Chân Cửu với đa phần văn nghệ sĩ Miền Nam. Từ các lão làng tiền bối như Quách Tấn , Nguyễn Ngu Í, Bùi Giáng, Vũ Hoàng Chương . . . đến các bậc đàn anh như Cung Trầm Tưởng, Thanh Tâm Tuyền, Viên Linh, Trần Đức Uyển, Tuệ Sỹ… cùng các bạn cùng trang lứa ( làm sao kể ra hết ở đây ! ) đã tạo cho tập Tản Mạn như một bức tranh đa sắc, độc đáo , mà vẫn đẫm tình người, dù đâu đó V.C.Cửu đã bóng gió nói đến một vài “ nhân vật “ mượn thi ca vào mục đích khác, cho riêng họ.
Cái thấm đẫm của Võ Chân Cửu vào những trang viết, không phải từ những trích dẩn của từng tác giả , mà lại đi từ những ý tưởng, những ghi nhận, những sự vật . . . đôi khi không có gì dính dáng đến thơ. Điều gây thích thú là cách đặt nhan đề cho từng Khúc Tản Mạn. Như Lá Vú Sữa , Rau Tập tàng, Tiếng Chim Tu Hú , Đường Vân Gỗ, Gỗ Và Đá, Tiếng Thác Non Xa . . .
Có thể thấy ngay cách tìm tứ và đặt nhan đề của Võ Chân Cửu. Như trong bài Đường Vân Gỗ : “ . . . Nhưng cần nói rõ, Joseph Huỳnh Văn là một nghệ sĩ thứ thiệt ! “Cách mạng“ của đời thực và trong thơ ca có thể là biểu tượng của cái đẹp. Nguyễn Miên Thảo sau ngày 30-4 từ một căn cứ cách mạng trở về, xuất hiện tại nhà tôi trong bộ bà ba đen. Lập tức nhà thơ Nguyễn Đức Sơn tới mò quanh bụng xem thử có dắt cây súng lục không ! Ngay sau 30-4 , Joseph Huỳnh Văn đi làm thợ mộc. Trong nghề mộc, anh lại chỉ chuyên phần đánh vẹc-ni trên mặt gỗ. Những đường vân từ cây có khi lại đẹp hơn chữ nghĩa, mỗi loại gỗ phải đánh theo một cách để vân lộ ra hơn hay ẩn giấu.
Anh mất tháng 2-1995. Khi đó chiếc đi-văng có hộc làm chỗ đựng đồ mà năm 1981 anh chở tới tận nhà cho, khi tôi tay trắng về lại Sài Gòn kiếm sống, vẫn chưa phai lớp vec-ni ban đầu . “
Hoặc như đoạn mở đầu của bài Gỗ và Đá (tác giả đã trích đưa ra bìa 4 của sách) : “ . . . . Cách nhìn duy vật thô sơ vẫn xem gỗ và đá là những loài vô cơ. Giờ đây, người ta cho rằng trong đó sự sống vẫn dịch chuyển. Có khi nó chứa đựng cả phần hồn ! Thật vậy chăng ? “
Văn học Miền Nam gói trọn trong 21 năm ( 1954-1975 ) là môt nền văn học tự thân, hầu như không có tính kế thừa từ lớp trước, có chăng chỉ là âm hưởng của một số tác giả tiền chiến. Nhưng với thi ca Miền Nam, thì ảnh hưởng nầy lại rất ít. Đông Hồ, Quách Tấn , Vũ Hoàng Chương hầu như không tạo được ảnh hưởng gì đối với đội ngũ các nhà thơ trong giai đoạn nầy.
Lực lượng làm thơ thì vô cùng hùng hậu, dù trong đó, những ngày chiến tranh ác liệt đã nuốt trọn gần 15 năm. Đến nay, cũng chưa ai làm cái công việc tổng hợp lượng thơ đã in thành tập, hay đăng trên các báo giai đọan này. Sách báo thất tán, tác giả người còn, người mất , người ra nước ngòai định cư. Điều kiện góp nhặt thật vô cùng nan giải.
Gần đây, một trang mạng văn học nghệ thuật có làm một chuyên đề Thơ Tình Miển Nam trước 1975 , nhưng cũng chỉ mới “ tập hợp “ được trên 300 nhà thơ , chính xác là 321 tác giả. Và chỉ mới chuyên về thơ Tình . Nếu phân dòng : thơ Thiền, thơ Đạo, thơ Đời , . . . thì còn vô số tác giả và tác phẩm đáng phải nhắc !
Sự đóng góp của Võ Chân Cửu trong tập Tản Mạn cho ta hình dung lại rất nhiều khuôn mặt thi ca của Miền Nam. Có nhiều tác giả mà hiện nay với đôc giả thế hệ 8X trở đi, hầu như không ai biết cả . Nó cho thấy sự phong phú trong sáng tác của các văn nghệ sĩ thời đó. Tác giả Nguyễn thị Hải Hà sau khi đọc Tuyển tập Tho Tình Miền Nam có ghi nhận như sau : “ Thơ Tình Miền Nam . . . giống như một loại rượu nho quí tìm được trong hầm rượu cũ. Loại rượu đặc biệt do một giống nho chỉ có trong thời kỳ ấy, ướp bằng nắng của mùa ấy, mọc trong đất của khu rừng nho ấy…”.
Nên khi Võ Chân Cửu điện đề nghị tôi viết mấy dòng cảm nhận về tập sách nầy, tôi không biết phải viết gì đây. Bởi lẽ tư liệu sống qua giao tiếp rộng rãi của ông thể hiện qua tập sách này, đã giúp cho tôi rất nhiều thông tin về thi ca Miền Nam trước ’75. Cho nên, lời đầu tiên tôi là : “ Võ Chân Cửu, tôi rất cảm ơn vì Bạn đã cho tôi uống lại một vò rượu quí mà hôm nay đã gần tuyệt tích .”
Bình Dương, cuối tháng 8-2012
Chu Ngạn Thư
0 nhận xét:
Đăng nhận xét